سرفه یکی از واکنش‌های طبیعی بدن به تحریکات در دستگاه تنفسی است که به منظور دفع مواد زائد، مایعات یا ذرات خارجی از مجاری هوایی صورت می‌گیرد. سرفه می‌تواند علامت بیماری‌های مختلفی باشد و به عنوان یکی از شایع‌ترین شکایات در افراد مختلف شناخته می‌شود. این مقاله به بررسی انواع سرفه، علل بروز آن، و روش‌های درمانی مختلف می‌پردازد.
- مقدمه
سرفه یک پاسخ غیرارادی است که به منظور پاکسازی مجاری تنفسی از مواد تحریک‌کننده مانند گرد و غبار، میکروب‌ها، ترشحات اضافی و سایر ذرات بیگانه به وقوع می‌پیوندد. این عمل توسط عضلات تنفسی انجام می‌شود و می‌تواند در نتیجه‌ی بیماری‌های تنفسی، عفونت‌ها، آلرژی‌ها، یا حتی تحریکات محیطی بروز کند. سرفه می‌تواند کوتاه‌مدت (حاد) یا طولانی‌مدت (مزمن) باشد. در این مقاله، به بررسی انواع سرفه و علل بروز آن، همچنین راه‌های درمانی برای مدیریت سرفه پرداخته می‌شود.
- انواع سرفه
سرفه‌ها می‌توانند بر اساس مدت زمان و علت ایجاد آن‌ها تقسیم‌بندی شوند:
۲.۱. سرفه حاد
سرفه حاد به مدت کمتر از سه هفته ادامه دارد و معمولاً به علت عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا عفونت‌های تنفسی فوقانی به وجود می‌آید. سایر علل شایع این نوع سرفه شامل آلرژی‌ها، گلودرد یا سینوزیت است.
۲.۲. سرفه مزمن
سرفه‌ای است که بیش از هشت هفته ادامه پیدا می‌کند و می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های مزمن تنفسی مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، یا ریفلاکس معده به مری (GERD) باشد. همچنین، سرفه مزمن می‌تواند ناشی از آلرژی‌ها یا حساسیت‌های تنفسی باشد.
۲.۳. سرفه شبانه
سرفه‌هایی که در شب شدت می‌یابند معمولاً به علت بیماری‌های آلرژیک، آسم یا ریفلاکس معده به مری رخ می‌دهند. این نوع سرفه می‌تواند خواب فرد را مختل کرده و کیفیت زندگی را کاهش دهد.
۲.۴. سرفه شدید
سرفه‌ای که به مدت طولانی و با شدت زیاد ادامه دارد، معمولاً ناشی از عفونت‌های شدیدتر یا بیماری‌های تنفسی مانند سیاه‌سرفه است.
- علل سرفه
۳.۱. عفونت‌های تنفسی
یکی از علل رایج سرفه، عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و برونشیت است. این عفونت‌ها معمولاً باعث التهاب در مجاری تنفسی شده و منجر به سرفه می‌شوند.
۳.۲. آلرژی‌ها
حساسیت‌های تنفسی مانند آلرژی به گرده، گرد و غبار یا دود سیگار می‌توانند باعث تحریک مجاری تنفسی و بروز سرفه شوند. این نوع سرفه معمولاً همراه با سایر علائم آلرژی مانند عطسه، آبریزش بینی و خارش گلو است.
۳.۳. آسم
آسم یک بیماری مزمن است که باعث التهاب و تنگ شدن مجاری هوایی می‌شود. سرفه یکی از علائم اصلی آسم است که معمولاً در شب یا در مواجهه با محرک‌هایی مانند دود، گرد و غبار یا تغییرات دما تشدید می‌شود.
۳.۴. ریفلاکس معده به مری (GERD)
این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به داخل مری برمی‌گردد و می‌تواند موجب تحریک گلو و سرفه شود. سرفه ناشی از ریفلاکس ممکن است به ویژه پس از خوردن غذا یا در حالت خوابیدن بیشتر شود.
۳.۵. بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
COPD یک بیماری ریوی مزمن است که باعث انسداد جریان هوا در ریه‌ها و بروز سرفه مزمن می‌شود. این بیماری معمولاً ناشی از مصرف طولانی‌مدت سیگار است.
۳.۶. عوامل محیطی
آلودگی هوا، دود سیگار و سایر آلاینده‌های محیطی می‌توانند مجاری تنفسی را تحریک کرده و موجب سرفه شوند.
- راه‌های درمان سرفه
۴.۱. درمان‌های دارویی
داروهای ضد سرفه (کوفی‌کات‌ها): این داروها به‌طور معمول برای سرفه‌های خشک و غیرمؤثر تجویز می‌شوند. داروهایی مانند دکسترومتورفان می‌توانند فعالیت مرکز سرفه در مغز را کاهش دهند.
موکولیتیک‌ها: داروهایی مانند گایافنزین به کاهش چسبندگی ترشحات و تسهیل تخلیه آن‌ها کمک می‌کنند. این داروها برای سرفه‌های با ترشحات زیاد موثرند.
آنتی‌هیستامین‌ها: برای سرفه‌های ناشی از آلرژی‌ها، داروهای ضد آلرژی مانند دیفن هیدرامین و لوراتادین ممکن است به کاهش سرفه کمک کنند.
داروهای استروئیدی: در مواردی که سرفه ناشی از التهاب شدید مانند آسم یا برونشیت استروئیدی باشد، ممکن است داروهای کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب تجویز شوند.
۴.۲. درمان‌های خانگی
غرغره آب نمک: آب نمک گرم می‌تواند به کاهش التهاب گلو و تسکین سرفه کمک کند.
عسل و لیمو: ترکیب عسل و لیمو می‌تواند خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتریایی داشته باشد و به کاهش سرفه‌های خشک کمک کند.
بخار درمانی: استنشاق بخار از طریق یک کتری آب جوش یا دوش گرم می‌تواند به تسکین گلو و کاهش سرفه کمک کند.
۴.۳. تغییرات در شیوه زندگی
اجتناب از محرک‌ها: جلوگیری از مواجهه با دود، گرد و غبار، آلرژن‌ها و آلودگی هوا می‌تواند از تحریک مجاری تنفسی و بروز سرفه جلوگیری کند.
مرطوب نگه داشتن هوا: استفاده از دستگاه‌های مرطوب‌کننده در محیط زندگی به ویژه در فصول خشک می‌تواند به کاهش خشکی گلو و کاهش سرفه کمک کند.
نوشیدن مایعات کافی: نوشیدن آب و مایعات دیگر می‌تواند به رقیق شدن ترشحات و تسهیل در تخلیه آن‌ها کمک کند.
- پیشگیری از سرفه
پیشگیری از سرفه معمولاً شامل مدیریت علل زمینه‌ای آن است:
واکسن‌زدن علیه آنفولانزا: واکسیناسیون می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به آنفولانزا و سایر عفونت‌های تنفسی کمک کند.
پرهیز از سیگار: ترک سیگار و جلوگیری از قرار گرفتن در معرض دود سیگار می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی مزمن و سرفه کمک کند.
رعایت بهداشت دهان و دندان: شستن مرتب دست‌ها و رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند از ابتلا به عفونت‌های تنفسی جلوگیری کند.
- نتیجه‌گیری
سرفه یک پاسخ طبیعی بدن به تحریکات مجاری تنفسی است، اما می‌تواند به علل مختلفی ایجاد شود. در حالی که سرفه‌های حاد معمولاً با درمان‌های خانگی و دارویی قابل کنترل هستند، سرفه‌های مزمن ممکن است نیاز به بررسی‌های پزشکی بیشتر داشته باشند. شناسایی علت دقیق سرفه و انتخاب درمان مناسب می‌تواند به تسکین علائم کمک کند و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری نماید. رعایت بهداشت دهان و دندان، اجتناب از محرک‌ها و درمان به موقع بیماری‌های زمینه‌ای از جمله روش‌های پیشگیری از سرفه هستند.
منابع
Irwin, R. S., & Madison, J. M. (۲۰۰۶). “Chronic cough due to upper airway cough syndrome.” Chest Journal, ۱۲۹(۵), ۱۶۳۱-۱۶۴۳.
Smith, P. J., & Hargreave, F. E. (۲۰۱۳). “Management of chronic cough.” The Lancet Respiratory Medicine, ۱(۴), ۲۸۹-۲۹۸
سایت تخصصی دکتر لسانی آماده مشاوره در زمینه خدمات درمانی عمومی از سراسرکشور میباشد
طریق شماره تماس و واتساپ با ما در ارتباط باشید
بدون دیدگاه